اوراق قرضه اسنادی است که به موجب آن شرکت انتشاردهنده متعهد میشود مبالغ مشخصی (بهره سالانه) را در زمانهایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص (سررسید) اصل مبلغ را باز پرداخت کند. دارنده اوراق به عنوان بستانکار حق دریافت اصل و بهره آن را دارد ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد.
اوراق قرضه از اوراق بهادار است و طبق آن صادر کننده به خریدار بدهکار میشود. این سند دارای سررسید است و مبلغ آن در زمان سررسید به وسیلهٔ صادرکننده پرداخت میشود. این اوراق دارای کوپن بهره هستند و بهرهٔ آنها در فواصل زمانی معیّنی توسط بانک که نمایندگی صدور اوراق را دارد، پرداخت میشود. از نظر سررسید، اوراق قرضه به سه دستهٔ کوتاه مدّت، میان مدّت و بلندمدّت تقسیم میشوند. سررسید اوراق کوتاه مدّت بین یک تا پنج سال، سررسید اوراق میان مدّت بین پنج تا ده سال و سررسید اوراق بلند مدّت معمولاً بیش از ده سال است.
اوراق بهادار با نامی که با مجوز “بورس” به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین جهت تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرحهای نوسازی و توسعه شرکتهای پذیرفته شده در “بورس” منتشر میشود. این اوراق بدون تضمین دولت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتشار مییابند.
همان طور که از اسم این اوراق هم مشخص است،اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت دارنده آن در یک طرح است.اجازه بدهید با یک مثال توضیح دهیم.فرض کنید یک شرکت پتروشیمی برای راهاندازی خط تولید جدید، به 200 میلیارد تومان سرمایه جدید نیاز دارد.همچنین براساس بررسیهای کارشناسی،درصورت راهاندازی این خط تولید،سرمایه صرف شده برای آن ظرف مدت 4 سال پس از راهاندازی، از محل افزایش درآمد ناشی از فروش محصولات جدید،جبران شده و میزان سودآوری شرکت هم طی این مدت، سالانه 25 تا 30 درصد افزایش خواهد یافت، به بیان دیگر، طرح مذکور دارای توجیه اقتصادی است.
در چنین حالتی، یکی از روشهایی که شرکت میتواند برای تأمین سرمایه موردنیاز خود از آن استفاده کند،انتشار اوراق مشارکت است.به این ترتیب،شرکت با فروش این اوراق به سرمایهگذاران،منابع مالی مورد نیاز خود را از آنها تأمین کرده و سرمایهگذاران نیز در ازای این مشارکت،به نسبت سرمایه خود در منافع حاصل از راهاندازی خط تولید جدید شریک خواهند شد.مهمترین جذابیت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار مانند سهام،تضمین پرداخت سود است،به این معنا که دارنده اوراق مشارکت اطمینان داردکه سود مشخص و تضمینشدهای را بهعنوان سود علیالحساب،در فواصل زمانی معین،دریافت میکند.در حال حاضر،سود اغلب اوراق مشارکتی که در کشور منتشر میشود،توسط بانکها و موسسات مالی معتبر و یا دولت تضمین میشود.